Radyoterapiden önce hekime sorabileceğiniz sorular?

Radyoterapiden kafanızda bazı soru işaretleri kalmaması ve rahat bir tedavi süreci geçirebilmeniz için hekiminize aşağıda yer alan soruları sorabilirsiniz:

Benim hastalığımda radyoterapi neden gereklidir?

	Bu tedavi kanserin büyümesi veya yayılımını önleyeceknmidir?
	Bu tedavi kanser kitlesini yok edecek midir?
	Eğer radyoterapi ameliyattan sonra veriliyorsa, gizli kalan kanser hücrelerini yok edecek midir? Ameliyat olmaksızın sadece radyoterapi uygulanabilir mi?
	Radyoterapinin kanseri etkileme şansı nedir?
	İstenilen bu etkiye başka bir yaklaşım kullanarak ulaşılamaz mı?
	Radyoterapi kanser kitlesini ve etraftaki dokuları nasıl etkileyecek?
	Radyoterapinin ile hangi yan etkileri ile karşı karşıya kalacağım?
	Bu yan etkiler yememi içmemi, dışarıda dolaşmamı, normal yaşamımı etkileyecek midir?
	Bu yan etkiler görünümümü etkileyecek midir?
	Bu yan etkiler geçici mi yoksa kalıcı mı? Geçici ise nekadar sürecekler?
	Eğer radyoterapi almaz isem kanserin yayılma şansı ne? Sonuçta ne olur?

Radyoterapi (ışın tedavisi) nerede uygulanır?

Radyoterapi özellikle bunun için geliştirilmiş merkezlerde uygulanır. Bugün Türkiye’de yaklaşık 44 merkez vardır. Bunların bazıları özeldir. Bu merkezler İstanbul, Ankara, İzmir, Denizli, Samsun, Bursa, Antalya, Adana, Trabzon, Erzurum, Kayseri, Edirne, Diyarbakır, Malatya, Van, Eskişehir, Sivas, Kahraman Maraş, Ispartadır. Bu merkezlerin bazılarında radyoterapi ünitesi olmasına rağmen, donananım yetersizliğinden dolayı o ünitede radyoterapi tedavisi yapılamamaktadır. Hastalar tedavisini yürütmek için daha büyük merkezlere sevk edilmektedir.

Radyoterapi nasıl uygulanır?

Radyoterapi hastaya dıştan (eksternal radyoterapi) ve içten (internal radyoterapi ya da brakiterapi) olmak üzere iki şekilde uygulanır.

Eksternal radyoterapi - Özel ünitelerde özel makinalar ile uzaktan yapılan bir tedavi şeklidir.

İnternal radyoterapi ya da brakiterapi - Radyoaktif madde tel, tüp ya da iğne içinde yerleştirilip tedavi bölgesi uyuşturulduktan sonra hastanın cild altı dokularına, kas arasına veya organ boşluklarına yerleştirilerek özel tedavi odalarında yapılır. İnternal radyoterapi gellikle dil, dudak, meme, rahim ağzı, rahim, rahim dokusu, makat, mesane, beyin kanserlerinin tedavisinde kullanılır. İnternal radyoterapi hastanede bunun için özel olarak ayrılmış odalarda yapılır. Odada 1-3 gün hastadan hastaya farklı olmakla bbirlikte tek başına kalırsınız, ama gerektiğinde hemşireyi çağrabilirsiniz. Bu dönem içinde ziyaretçilerin siz ışın kaynağı olduğunuzdan odaya girmesi yasaktır. Hemşire de kendisini korumak için odanıza gerektikçe ve siz onu çağırdıkça girer. Ozel hazırlık gerektiren bir işlem o yüzde radyoaktif madde yüklemesi yapılmadan önce bazı tetkikler yapılmalıdır. Tetkiklerin sonuçlarına göre özel bir odada radyoaktif madde yüklemesi yapılır ve takibinde siz 1-3 gün boyunca kalacağınız bir odaya alınırsınız. Tedavi sırasında ağrınız veya herhangi bir şikayetiniz olmaz. Tedavi tamamlandıktan sonra yüklenmiş olan radyoaktif madde çıkartılır ve siz eve gönderilirsiniz, eve gittiğinizde istiyorsanız yakınlarınıza sarılabilir, onlarla birlikte oturup sohbet edebilirsiniz herhangi bir sakıncası yoktur.

Eksternal radyoterapinin (dışarıdan yapılan ışın tedavisinnin) tedavi süresi ve dozu ne?

Radyoterapide çoğu hastaya genellikle 6-7 haftalık tedavi dönemi içinde toplam 6000-7000 cGy (santigrey) ışın dozu verilmektedir. Yani bu toplam ışın dozu hafta içi her gün ortalama 25-30 kez yapılan ışın uygulaması ile verilmektedir. Her gün hastaya yaklaşık 1-5 dakika içinde 180-200 cGy ışın dozunu bölünerek (fraksiyon) verilmektedir. Toplam ışın dozunun birden verilmeyip her gün ve belirli bir zaman içinde bölünerek verilmesinin nedeni, (1) radyasyon hasarından kendini korumuş ya da hasarı tamir etmiş kanser hücrelerini bir sonraki tedavi ile tekrar tahrip edip hasarı tamir etmelerini önlemek ve (2) tümörü çevreleyen normal hücrelerin de hasarı tamir etmesi için zaman tanımaktır. Bazen kanser kitlesine bağlı gelişen şikayetleri önlemek amacı ile hastaya 10 günlük radyoterapi (ışın tedavisi) de yapılabilir.

Uygulanacak radyasyon dozu:  

	Hastanın yaşına,
	Kanser kitlesinin büyüklüğüne ve derecesine,
	Kanser kitlesinin ışın tedavisine karşı duyarlılığına,
	Normal doku ve hastanın toleransına (tedaviyi kaldırabilmesine),
	Işın tedavisi yapılacak bölgenin büyüklüğüne,
	Tedavi sonrası beklenen yaşam kalitesine (hastanın iyilik haline) göre değişir.

Eksternal radyoterapi (dışarıdan yapılan ışın tedavisi) nasıl uygulanır?

Radyasyon uygulanacak bölgedeki deri  geçici boya ile işaretlenir ve her gün aynı bölgeye tedavi uygulaması yapılır. Tedavi sırasında sağlıklı dokuları radyasyon dalgalarından korumak için koruyucu (blok) araçlar kullanılır. Tedavinin tam istenen noktaya uygulanmasını ve tedavi sırasında hastanın hareketsiz durmasını sağlamak için gerekirse hasta farklı araçlarla desteklenebilir. Toplam tedavi dozu bölünerek genellikle yaklaşık 20-30 günde verilir. Her gün hasta tedavinin yapılacağı hastaneye gerelerek tedavisini yaklaşık 1-5 dakikada, özel odada alır. Tedavinin uygulanması sırasında hasta odada tek başına kalır, fakat bu sırada bir radyoterapi teknisyeni tarafından sürekli izlenir, ve gerekirse onunla kapalı devre sistemi ile konuşabilir. Tedavi sırasında hastaya herhangi birşey olursa hasta sürekli izlendiği için gerekirse hemen müdahale edilir. Hasta ışınların vücuduna girişini, veya ağrı ve acı hissetmez. Yalnış bir alanın ışınlamaması için radyoterapi teknisyeni tarafından kendisine verilen pozisyonu korumalıdır. Tedavi tamamlandıktan ve hasta tedavi odasından dışarıya çıktıktan sonra hasta radyoaktif değildir. İstiyorsa eve gittinde yakınları ile konuşabili, sarılabilir onlarla birlikte oturabilir.

Eksternal radyoterapide (dışarıdan yapılan ışın tedavisinde) ne tür yan etkiler meydana gelir?

Ekstarnal radyoterapiye bağlı meydana gelen yan etkiler ışınlanan dokunun özelliklerine, ışınlanan normal doku büyüklüğüne, ışınlama sırasında kullanılan doza, ışınlama süresine, hastanın bireysel özelliklerine bağlı olarak hastadan hastaya farklılık göstermektedir. Bazı hastalarda herhangi bir yan etki meydana gelmez iken bazı hastalarda tedavi sırasında veya tedaviyi takiben bir kaç ay içinde bazı yan etkiler ortaya çıkabilir.

Radyoterapiye Bağlı Gelişen Yan Etkiler

Saç dökülmesinde ne yapmalı?

Saç dökülmesi bazen geçici bazen de kalıcı olabilir. Önemli olan tedavinizdir, saç dökülmesini farklı araçlar kullanarak gizleyebilirsiniz, şapka takabilir, eşarp, peruk kullanabilirsiniz veya istiyorsanız başınızı açık bırakabilirsiniz.

Ağız kuruluğunda ne yapmalı?

Ağız kuruluğu yaklaşık 1-2 hafta sonra gelişebilir, bazen geçici bazen de kalıcı olabilir. Gerektikçe su içmelisiniz. Tükrük salgısını arttırmak için sakız çiğneyebilir veya ilaçlar kullanabilirsiniz.

Tad almada değişim olduğunda ne yapmalıyım?

Yaklaşık 1 hafta sonra başlayabilir. Besinlerin tadını alamayabilir yada besinleri farklı tadlarda alabilirsiniz. Ağızın ferahlığını sağlamak için ağız bakımı yapmalısınız. Tadı kötü gıdaları yememelisiniz, Yemeğin tadını almak için farklı besin, baharat ve bitkiler denenebilir. Yemeğin tadıını almak için lokmayı uzun süre çiğneyebilirsiniz. Tadı hakkında fikir edinmek için yemeği yemeden önce koklamayı deneyebilrsiniz.

Boğaz ağrısı olduğunda ne yapmalıyım?

Radyoterapi tedavisni takiben  2 hafta sonra gelişebilir. Dişlerinizi yumuşk diş fırçası ile fırçalamalı, Alkol / sigara kullanmamalısınız. Yumuşak ve sulu çok sıcak olmayan gıdalar yemelisiniz. Gerekirse hekiminizle görüşerek ilaç başlamalısınız.

Ağızda yara olduğunda ne yapmalıyım?

Radyoterapi tedavisni takiben  2 hafta sonra gelişebilir. Dişlerinizi yumuşk diş fırçası ile fırçalamalı, Alkol / sigara kullanmamalısınız. Ağızınızda çıkan protez varsa gerektikçe çıkartmalısınız. Yumuşak ve sulu çok sıcak olmayan gıdalar yemelisiniz. Gerekirse hekiminizle görüşerek ilaç başlamalısınız. Mutlaka yemek yemelisiniz.

Bulantı kusma olduğunda ne yapmalıyım?

Bulantıyı artırmayan besinler (peynir, sandviç vb) yemelisiniz. Tatlı, yağlı, çok tuzlu, baharatlı besinler yemekten kaçınmalısınız. Radyoterapiden 1-2 saat önce ve sonra yemek ve içmekten kaçınmalısınız. Bulantınız olduğunda farklı şeyler düşünmeli, insanlarla konuşmalı, dikkatinizi dağıtmalısınız. Gerekirse hekiminize söyleyerek önerdiği ilacı düzenli kullanmalısınız.

İştahsızlık

Besin değeri yüksek gıdalar yemelisiniz. Sık ve az miktarda beslenerek yeterli miktarda gıda almalısınız. Çok fazla ağrınız, bulantı-kusmanız, yutma zorluğunuz, kabızlığınız varsa bunlar iştahsızlığınızı arttıracağı için bu şikayetlerinizi azaltmak için hekimin önerdiği ilaçları kullanmalısınız. Depresyon var ise kontrol altına alınmalıdır.

İshal

Dinlenmeli, bol sıvı içmeli ve hekimin önerdiği ilacı düzenli olarak almalısınız. Kilo kaybı, ciltte kuruma olup olmadığını değerlendimeli varsa hekime haber vermelisiniz. İshali artırmayacak gıdalar yemelisiniz.

İdrar yaparken ağrı

Bol sıvı içmeli, sık idrara gitmeli, gece en az bir kez idrara kalkmalı ve hekimin önerdiği ilacı düzenli almalısınız.

Cinsel ilişki isteğinde azalma, kısırlık

Gerekirse hekimle cinsel isteğinde azalma sorununu paylaşmalısınız o sizi uygun birime gönderek gereken desteği alabilirsiniz. Eğer çocuğunuz yoksa özellikle rahim, yumurtalık, testis ışınlamalarından sonra bebek sahibi olma şansınız azaldığından bu konuda hekiminizle konuşmalı o sizi destek için uygun birime göndermelidir.

Radyoterapiden sonra ne yapmalıyım?

Radyoterapiyi tamamladıktan sonra radyoterapi uzmanı sizi, hangi kanser türü için tedavi almış olmanız önemli değil, belli aralıklarda kontrole çağırır. Bu kontrollere düzenli olarak gitmelisiniz, çünkü radyoterapi uzmanı bu kontroller sırasında radyoterapinin (ışın tedavisinin) geç ortaya çıkabilecek yan etkilerini izler, tedaviye ne kadar cevap verdiğinizi değerlendirir ve gereksinime göre bir sonraki tedavileriniz için sizi yönlendirir.

Radyoterapiden (ışın tedavisinden) sonra kendinizi rahat ve güvende hissetmeniz için hekiminize aşağıda yer alan soruları sorabilirsiniz:

	Normal işlerime ne zaman başlayabilirim veya normal yaşamıma ne zaman geri dönebilirim?
	Kontrollere ne sıklıkta gelmeliyim?
	Bundan sonra hangi tetkikleri yaptıracağım? Neden?
	Meme ışınlaması alanlar için: Protezimi tekrar ne zaman kullanmaya başlayacağım?
	Ameliyata bağlı vücutta değişiklik meydana geldi ise: Ne zaman düzeltme ameliyatı yaptırabilir?
	Beslenmeme sizin önerdiğiniz şekilde mi sürdürmeye devam etmeliyim?
	Rahim ağızı ışınlaması alanlar için: cinsel ilişkiye ne zaman başlaya bilirim?
	Ne zaman hamile (gebe) kalabilirim?
	Hangi durumlarda ve kime haber vermeliyim?

Sağlık uzmanlarına hangi durumları bildirmeniz önemli?

Tedaviyi takinben kendinizi daha dikkatli izlemeli ve herhangi bir sorunu sağlık uzmanlarına bildirmelisiniz. Aşağıda yer alan sorunlar olduğunda sağlık uzmanlarını arayıp veya hastaneye başvurup şikayetinizi bildirmelisiniz.

	Geçmeyen ağrı, özellikle ışınlama alanında ise.
	Kitle, şişlik
	Bulantı, kusma, ishal, iştahsızlık, yutkunma güçlüğü
	Beklenmedi kilo kaybı
	Düşmeyen ateş ve geçmeyen öksürük
	Beklenmeyen döküntü, kızarıklı, kanama
	Hekim ve hemşirenizin bildirmenizi gerektiğini söylediği sorunlar

Bu Sayfayı Yazdır !