Sayın hocam,

bir şey danışmak istiyorum, Gazetede okudum hergün düzenli olarak aspirin alan bayanlar’da  Meme  kanseri riskini artırıyormuş. Bende hergün düzenli olarak aspirin kullanıyorum bu konuyla ilgili beni bilgilendirirseniz sevinirim. İyi çalışmalar diliyorum.

Saygılarımla

Esengül Köy 

Sayın hocam,

benim rahatsızlığım meme ucunda akıntıyla başladı. Daha sonra yapılan incelemelerde sol göğüste 4-5cm çapında kitleler, sağ göğüstede daha ufak kitleler olduğu söylendi. Sıvı üzerinde yapılan incelemede sadece sol göğüste vardı. Herhangi birşey olmadığı çekilen mamografi konusunda kitlelerin kesin varlığı söylendi. Bu tetkikler yapıldığında 25 yaşındaydım. Sol göğüste artı kıllanma mevcuttu. Şu anda 29 yaşındayım meme uçlarımdaki kıllanma her iki göğüstede var, saçlarım çok fazla dökülüyor ve boynumda kıllanma var. Herhangi bir hormon testi yaptırmadım. Doğum yapalı 6 yıl oldu. Bezelerin yağ bezesi olduğu söylendi. Hiç bir tedavi almadım. Şu anda bu tetkikleri yaptıracak durumum yok. Aklım çok karışık. Sizden ricam öncelikle görüşleriniz ve bana yardımcı olabilecek kurumların adresi. İlgileriniz için şimdiden teşekkür ederim.

Saygılarımla Hülya Deniz

Sayın Deniz hanım,

En kısa zamanda bir doktora başvurun. İlk aşamada bir kadın hastalıkları-doğum uzmanına gitmeniz en uygunu. Memelerinize ultrasonografi yapılmalıdır, gerekirse mamografi istenebilir. Hormon tetkikleri açısından muayeneden sonra doktorunuz sizi yönlendirebilir. Devlet veya üniversite hastanelerinin jinekoloji bölümüne başvurunuz.

Sayın hocam,

benim sağ göğsümde  1 adet kitle lezyonu saptanmıştı. Aynı zamanda koltuk altımda sürekli elime gelen bir kitleyi yıllardan beri farkediyordum.Sonuçta kitleyi biyopsiye gönderdik. Fibroadenom denildi. Acaba fibroadenomlarda koltuk altında da kitle olma ihtimali var mı? Yoksa benim rahatsızlığım kanser olabilir mi?

Necla

Sayın Necla hanım,

Fibroadenomlarda koltuk altında kitle beklenmez. Koltuk altınızdaki kitlenin kansere bağlı olduğunu sanmıyorum (yıllardan beri olması nedeni ile). Ancak koltuk altınızda kitle olması normal bir bulgu değildir. Mutlaka muayene olmanız ve gerekirse ultrasonografi veya daha ileri tetkikler yaptırmanız gerekir.

Merhaba hocam,

Hormon tedavilerinin kanser riskini özellikle rahim ve meme kanseri riskini arttırdığını yazıyorsunuz. Sizce tüp bebek için yapılan hormon tedavileri kanser riskini arttırır mı? Özellikle bu deneme 4’ten fazla olmuş ise. Yardımlarınız için teşekkür ederim.

Rumuz Fizz

Sayın Fizz

Tüp bebek için yapılan tedavilerin kanser riskini arttırdığına dair çok net bilimsel veri olmamasına karşılık, 20 binden fazla tüp bebek uygulaması yapılan kadında daha sonra rahim kanserinde düşük oranda bir artma olduğu rapor edilmiştir. Ancak bu durum sizi tedirgin edecek düzeyde değildir. Düzenli olarak jinekolojik kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz.

İyi günler,

Sağ kulak memesinin 1 cm kadar yukarısında yuvarlak acı veren bir beze oluştu. Aşağı doğru açıldı. 1 gün sonra geçti. Kanser olabilir mi? Kime nasıl başvurmalıyım?

Teşekkürler

Yücel Aksu.

Sayın Aksu,

Bunun kanser ile ilgili bir durum olduğunu sanmıyorum. Apse veya kistik bir yapı olabilir. Ancak bir hekime (iç hastalıkları uzmanı olabilir) başvurmanız uygun olabilir.

Merhaba hocam,

Akciğer kanseri ile ilgili nereye başvurmalıyım?

Nuray Öztoprak

Sayın Öztoprak,

Akciğer kanseri ile ilgili hekimler Türkiye’nin tüm üniversite ve büyük hastanelerinde bulunmaktadır. Bu merkezlerin göğüs hastalıkları veya onkoloji bölümlerine baş vurabilirsiniz.

Sn. Prof.Dr. Adnan Aydıner,

Ben babamı kan kanserinden kaybettim. Babam son zamanlarda rejim yapıyordu ve diş kanamaları olduğundan dolayı antibiyotik kullanıyordu. Bazı ailevi olaylardan dolayı çok üzüldü. Sonra hasta olduğunu anladık ve hastaneye yatırdık. Babamda kanser olayı genetikti. Tedavisi iyi gidiyordu. 3 ay sonra hastaneden çıkacağı hafta vefat etti. Heyecandan ya da bir şeye üzüldüğünden olmuş olabilir mi?  Bu gibi etkenler sebep olabilir mi? Kalp, ya da beyin ölümü diyorlar. Üzüntü hastalık için büyük bir etken mi?

Sayın Akın,

Sayın Hocam,

8 Temmuz tarihli Cumhuriyet gazetesinde okudugum bir yazinin doğrulugu hakkında fikirlerinizi belirtirseniz çok sevinirim. Bahsi geçen yazı şu sekilde idi; "Çin'de resmi onayli ilk gen tedavisinin geliştirildiği bildirildi. Tedavide kullanilan ilac için virüse p53 geni ekleniyor ve daha sonra iğneyle hastaya veriliyor. Saglikli hücrelerde bulunan söz konusu gen, kanser hastalarında islevsiz hale geliyor veya değişime uğruyor." Ayrıca anneme geçen sene kalın bağırsakta ikinci evre adenokarsinom teshisi kondu ve Eylül 2003'de ameliyata alınarak sorunlu bölge alınmak suretiyle temizlendi. Doktoru kemoterapi vermedi. İlk alti aylik kontrollerinde kan tahlilleri normal değerlerde çıktı. Kemoterapi alması gerekir miydi? Bununla birlikte babamı da 1996 yilinda lenfomadan kaybettik. Teyzelerimden biri yakın zamanda akciğer kanserinden vefat etti, diğeri ise yine ikinci evre adenokarsinom tanısı ile mide kanserinden ameliyat oldu. Bu bize ailede kansere yatkınlik oldugunu düsündürmekle birlikte kardeşim (27) ve benim (31) dikkatli olmamız ve olabilecek ihtimallere karsı en azından senede bir yaptırmamız gereken tetkikler neler olabilir? Yardımcı olabilirseniz cok sevinirim.

Sayın Yalçın,

Normal p53 geni hücrelerin kanser hücresine dönüşümünü engeller. Bu gendeki bir bozukluk ise kanser oluşumu için riski arttırır ancak tek başına kanser oluşturması için yeterli değildir. p53 geni özellikle bir kanser sendromunda önem taşır (Li Fraumeni sendromu: meme kanseri ve yumuşak doku sarkomu ile birlikte diğer kanserlerin ortaya çıktığı bir sendrom). Ancak bu sendrom çok nadir görülmektedir. Bu nedenle bu genle yapılacak tedavinin kanserde çok az sayıda hastada etkili olması mümkündür ve çok sayıda çalışmanın yapılması gerekmektedir. Sizin hastanız için bu tip bir yaklaşım uygun değildir. 

Annenizde lenf nodu tutulumu olmadığı için ve tümör çevreye yayılmadığı için kemoterapi verilmemiştir. Amerika’da yeni yayınlanan bir çalışmada bu grup hastaların bir kısmında kemoterapinin yararlı olduğu açıklandı. Ancak annenizin tedavisi yapıldığı sırada bu sonuçlar bilinmiyordu. Bu nedenle o dönemde uygulanan tedaviler doğrudur. Şu an için endişe etmenize gerek yoktur. Ameliyattan 6 ay geçmiş olması nedeni ile şimdi kemoterapi verilmesi uygun bir yaklaşım değildir.

Kolon kanseri, lenfoma, mide kanseri ve akciğer kanseri tanıları mutlaka genetik bir yatkınlığın geçtiğini göstermez. Çevresel faktörler bu kanserlerin oluşumunda rol oynamış olabilir. Buna karşılık kolon kanserinde genetik özellik daha fazla rol oynamaktadır. Annenizde ameliyat sonrası barsakta bulunan bulgular da genetik özellik açısından bilgi verebilir (ör. barsakta poliplerin bulunması). Birinci derece akrabasında kolon kanseri olan kişilerde kolon kanseri gelişme riski diğer kişilerden biraz daha yüksektir (2.3 kat fazla). Bu kişilerin % 9’unda (yaklaşık 10 kişiden birisinde) 80 yaşına kadar barsak kanseri oluşmaktadır.  Eğer bu kanser birinci derece yakınında 46 yaşından önce çıkmışsa bu risk diğer kişilere göre 3.9 kat daha fazladır. Bu kişlerin de %15’inde 80 yaşına kadar barsak kanseri gelişmektedir. Ailesel “adenomatozis polipozisde” ve kalıtsal nonpolipozis barsak kanserinde diğer aile bireylerinde risk fazladır. Ancak kalıtsal geçen bu durumlar tüm hastaların sadece % 6’sını oluştururlar. Barsak kanseri gelişmesindeki risk faktörleri: kişide barsaklarda kanser veya adenomların olması, birinci derece bir akrabada barsak kanseri olması, birinci derece bir akrabada 60 yaşından önce barsakda adenomların bulunması, kişide yumurtalık, rahim veya meme kanseri hikayesi olması, veya uzun süreli iltihabi barsak hastalığına sahip olmasıdırr (ulseratif kolitis, Crohn koliti). Tüm bu riskli gruplar barsak kanserli hastaların dörtte birini oluşturmaktadır. Bu nedenle bu risklere sahip olunmasa da 50 yaşından sonraki taramaların yapılması önerilir. Bu yılda bir dışkıda gizli kan bakılması (50-80 yaş arasında), özellikle riskli grupta daha önemli olmak üzere belirli aralıklarla endoskopik inceleme yapılmasıdır. Barsak kanseri kalıtsal özellikler, çevresel faktörler veya yaşam şeklinin karmaşık ilişkileri ile meydana gelmektedir. Koruyucu önlemlere uyarak ve tarama testlerini uygulayarak bu hastalığın erken tanısı ve bu hastalıktan tamamen kurtulmak mümkündür.

Korunmada yapılması gerekenler şu şekilde özetlenebilir. Diyet kolorektal kanser riski ile ilişkilidir. Yağdan ve proteinden zengin, yüksek kalorili besin alanlarda, fazla alkol kullananlarda, eti (hem kırmızı hem beyaz) fazla tüketenlerde, kalsiyum ve folattan fakir beslenenlerde barsak kanseri riski artmaktadır. Buna karşılık az yağlı ve bol posalı (yüksek fiberli) besin yiyenlerde bu risk azalmaktadır. Yine yüksek saturasyonlu yağlı beslenme ile sedanter bir yaşam sürenlerde barsak kanseri gelişme riski artmaktadır. Sigaranın barsak kanseri riskini arttırabileceği belirtilmektedir (barsaklarda adenoma neden olmaktadır). Buna karşılık barsaklardaki poliplerin alınması, günde bir tablet aspirin kullanımı (diğer nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar da olabilir) bu riski azaltmaktadır. Menopoza giren kadınlarda hormon kullanımı barsak kanseri riskini azaltmasına karşılık (rektum kanserinde ise etkisi yok), meme kanseri riskini arttırmaktadır.

Sayın hocam,

Eşimin sağ göğüsünden kitle alındı (Karsinoma). Romatizma tedavisi için kortizon kullanması gerekiyor. Kortizon kanser oluşumunu tetikler mi? Ayrıca lenf bezleri tümörü açısından kontrol edildi temiz çıktı. Kolda şişme olmasından korkuyoruz nasıl engelleriz.

Behçet Karayel

Sayın Karayel,

Kortizon meme kanseri oluşumunu tetiklemez. Lenf bezlerinin temiz çıkması hastalığın erken evrede olduğunu göstermektedir. Kolda şişlik olabilir. Sizi ameliyat eden doktor eşinize bazı kol hareketlerini yapmasını önermiştir. Bunları yapmaya devam etsin ve ameliyat tarafındaki kolda kesik, yaralanma olmamasına dikkat etsin. Kolunu aşırı zorlamaktan kaçınsın. El işi yapmasın, ağır kaldırmasın. Ameliyat olan kolundan kan aldırmasın, tansiyon baktırmasın.

Sayın hocam,

Karaciğerde tüm parankimi dolduran en büyü 13 cm çapında olan santrali nekrotik çok sayıda kitle lezyonu tespit edildi. Bir ay boyunca yapılan tetkikler sonucunda Adenokarsinoma tanısı kondu ve vücudun diğer bölümlerine yayılım olmadığı saptandı. Ancak itirazım üzerine kemoterapi tedavisine başlandı ve bu bir aylık süreç içinde tümör 21 cm'den 24 cm ulaştı. Hastanın bu kadar geciktirilmesi doğrumudur. Bu hastanın tedavi şansını azaltır mı? Pek çok hastalığın tedavisi mümkün olan ülkemizde bu hastalığın tedavi şansı var mı? Öneriniz ne? İleri derecede hemoroid karaciğer kanserine neden olur mu? Hemoroidin tedavi edilmesi hastalığıma faydası olur mu? RFA (Radiyo frekans ablasyon) ülkemizde nerede yapılıyor? Benim için uygun mu?

Rumuz  Balıkkesirli

Sayın Balıkkesirli

Karaciğer tümörü başka bir organdan karaciğere yayılması sonucunda olabilir yada karaciğerin kendi tümörü olabilir. Karaciğerinden kaynaklanan habis tümörlerde yapılabilirse erken dönemde cerrahi en önemli tedavi yöntemidir. Cerrahinin yapılamayacağı hastalarda ise farklı lokal tedavi yöntemleri her hastanın durumuna göre uygulanabilir. Buna hekiminiz istediği farklı tanı yöntemlerinin sonuçlarına göre karar vermektedir. Sizin durumunuzdaki hastalarda karaciğer enzimleriniz normal ise ilaç tedavisi denenebilir. Radiyo frekans ablasyon yöntemi Ankara ve İstanbul gibi Türkiyede bir çok üniversite hastanesinde yapılabilmektedir. Ancak sizde bu yöntemin uygulanabilir olup olmadığına tetkikler sonucunda onkoloğun karar vermesi gerekir. Hemoroid kansere neden olmaz, ancak kanserli hastalarda hemoroid daha sıklıkla ortaya çıkar.

Sayın hocam,

Kanserde tarama anlamında yapılacak laboratuar tahlilleri hangileridir? Bunların isimlerini yayınlarsanız seviniriz.

Saygılar

Sayın Nevse,

Sayın hocam,

Benim sülalemde kanser çok yaygın 28 yaşındayım ve günde 1 paket sigara içiyorum. Sıkıntılı ve stresli bir hayatım var. Babamı akciğer kanserinden kaybettim. Sülalemde de amcalarım olmuştu.  Bu yüzden bu hastalığa yakalanma riskimin yüksekliğinin farkındayım. Erken teşhis konusunda doktorlara sorduğumda bu anlaşılmaz deniyor. Siz de sürekli erken teşhisten bahsediyorsunuz ve bende erken teşhisin önemini biliyorum. Lütfen özellikle akciğer kanseri için erken teşhis için ne tür tetkikler yaptırabilirim? En etkili erken teşhis yolu hangisi? Avrupa’da nefesten, kandan anlaşılabiliyor diye haberler duydum, doğru mudur? Bu tetkiklerin maliyeti nedir? Çok karışık ve karmaşık yazdıysam kusura bakmayın ama yazarken bile hastalığı davet ediyormuş gibi hissediyorum kendimi. Titriyorum. Çok korktuğum bir hastalık. Her şey için teşekkür ederim.

Sayın Serdar bey,

Merhaba,

Bundan iki hafta önce sağ böğrümde bir ağrı meydana gelmişti. Kalın barsakta bir şeyler olabilir dediler ve kolonoskopi ile kalın barsağıma bakıldı ve “desending kolonun orta segmenti”inde her biri 0.2 cm çapında gri-kahve renkte 2 adet yumuşak doku biyopsisi alındı ve sonuçta TUBULER ADENOMATÖZ POLİP teşhisi kondu. Hekim kanser olup olmadığımı söylemedi, sadece her yıl kolonoskopi için kontrole gelmem gerektiğini ifade etti.Sizce ne yapmam gerekiyor? Herhangi bir tedavi söz konusu mu? Patoloji sonucunun anlamı ne?

Sayın Bulut,

Sayın hocam,

Ben 35 yaşında bekar bir bayanım. Bundan 7-8 sene önce sağ omuzumda birdenbire bir şiş oluştu ve bu şiş bir süre büyüdü herhalde şu anda büyümüyor. Önceleri ağrımıyordu. Doktora gittik film çektiler ameliyat olucağımı söylediler. Fakat ayrıntılı bilgi vermediler. Biz de ağrım olmadığı için önemsemedik. Şimdi ise aradan 8 sene geçti omuzumun altında ve bu şişin karşısında fındık büyüklüğünde bir şiş daha çıktı. Bu şiş gittikçe büyüyor ve çok ağrıyor. Ayrıca önceden çıkan şiş çok büyük. Acaba benim kolum kanser mi? Aradan bir hayli zaman geçti. Tehlikeli bir hal mi aldı? Eğer kanser ise bütün kolumu sarar mı? Aradan geçen bu kadar zamana rağmen tedavi olsam iyi olur muyum? Yoksa  çok mu geç kaldım? Erken teşhis hayat kurtarıyor, benim gibi geç teşhis hayat kurtarır mı? Bir de babam daha kötü olur diye ameliyat olmamı istemiyor. Doktorlar daha kötü yapar diyor. Kendisi bağkur emeklisi, bağkur emeklisi olanların ameliyat masraflarını devlet karşılıyor. Kanser hastalarında da aynı mı? Kanser hastalarında kullanılar lazer tedavisi var. Bana uygulanırsa iyi olur muyum? Kısacası benim kurtulma şansım ne? Yoksa çok mu geç kaldım? Bir de kolda, ayakta, elde çıkan bu tür şişler hakkında bilgi verir misiniz? Bunlaın hepsi kanser mi oluyor? Ayrıca ben çok zayıfım ve gittikçe de zayıflıyorum. Zayıflamamla şişlerin bir ilgisi var mı? Ayrıca şimdiye kadar hiç doktora gitmedim.

Saygılarımla

Sayın Melek hanım,

Sayın hocam,

Ben 52 yaşındayım, kocam 54 yaşında. Kanserde erken teşhis için hangi tetkikleri yaptırmamız gerekiyor? Bunları nerede yaptırabiliriz?

Sayın  Kerime hanım,

50 yaş üstündeki kadın ve erkeklerin yaptırmaları gereken tetkikler kalıtsal kanser hastalığı olmadığı takdirde aşağıdaki gibidir:

Kadınlarda:

Erkeklerde:

Sayın hocam,

Koltuk altına sürülen deodorantın kanser riskini arttırdığını okudum. Bu doğru mu?

Sayın Sevgi hanım,

Hocam,

Annem bir sene önce kız kardeşimi trafik kazasında kaybetti. Daha sonra psikolojisi bozuldu ve tedavi oldu. 2 ay önce anneme kanser teşhisi koyuldu. Kardeşimin ölümü buna neden olmuş olabilir mi? Bundan sonraki dönemde ne önerirsiniz?

Sayın okurumuz,

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner,

Kanserden korunmada kırmızı etin daha az tüketilmesi ve beyaz etin tercih edilmesi söyleniyor. Ancak ben kırmızı etin dışında bir eti yiyemiyorum (tavuk ve balığı sevmiyorum). Babam mide kanseri nedeni ile tedavi ediliyor. Ben de kanser olmaktan korkuyorum. Bu durumda korunmak için ne yapmalıyım? Eti nasıl yersem en az zararlı olur? Verdiğiniz bilgiler için şimdiden teşekkür ederim.

Sayın Kemal bey,

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner,

Ben 32 yaşında bir kadınım. Anneme 60 yaşında meme kanseri tanısı kondu ve tedavi edilmekte. Şu anda tamoksifen kullanıyor. Bu ilacın meme kanserinin çıkmasını önlediği ve koruyucu etkisi olduğunu okudum. Teyzeme 55 yaşında yumurtalık kanseri tanısı kondu ve tedavi edildi. Bana meme ultrasonografisi ve muayenesi yapıldı ve normal bulundu. Yakın akrabalarımızda başka kanser hikayesi yok. Benim koruma amaçlı tamoksifen kullanmam uygun olur mu? İleriye yönelik ne yapmalıyım?

Sayın Sevgi hanım,

Meme kanserinde korunma amaçlı tedaviler yüksek riskli kişilerde yapılır. Meme kanserinden korunmada kullanılan yöntemlerden en önemlileri tamoksifen kullanımı, memelerin cerrahi olarak çıkarılmasıdır, bazı durumlarda yumurtalıkların çıkarılması da önerilebilir. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki verdiğiniz hikaye ve yaşınızın 35 in altında olması ve kuvvetli aile hikayenizin olmaması nedeni ile her hangi bir koruyucu tedaviye ihtiyacınız yok. Sizin yılda bir meme muayenesi yaptırmanız ve 40 yaşından itibaren yılda bir mamografi çektirmeniz memenizin kontrolü açısından yeterlidir. Bu arada yıllık jinekolojik (kadın-doğum) kontrollerinizi de mutlaka yaptırmanız gerekmektedir. Daha önce kanser hastalığına yakalanmamış olan kişilerde koruyucu tedavi verilebilecek durumları ise şu şekilde özetleyebilirim.

A. 35 yaş ve üstünde olanlarda 5-yıllık meme kanseri riski % 1.7 ve üstünde ise (meme kanseri riski yaş, daha önce normal çıkmış meme biyopsisi sayısı, memede atipik hiperplazi varlığı, adet başlama yaşı, birinci derece yakınında meme kanseri hikayesi gibi farklı sorulara verilen cevaplara göre özel bir formülle hesaplanmaktadır) veya memede lobuler karsinoma insitu bulunmuş ise: 35 yaşından itibaren yılda bir mamografi, 6-12 ayda bir meme muayenesi yapılır ve koruyucu yöntemler uygulanabilir (tamoksifen kullanımı gibi).

B. Kuvvetli aile hikayesi veya genetik yatkınlığı olanlarda ise takip kriterleri farklıdır. Bu gruptaki kişiler kalıtsal meme/yumurtalık kanseri riski olan kişiler olarak değerlendirilirler. Daha genç yaştan itibaren mamografi takibi ve daha ayrıntılı jinekolojik tümör takibi yapılır. Genetik test yaptırabilirlerse bu daha kesin olarak doğrulanabilir. Genetik test yaptıranlarda BRCA1/BRCA2 mutasyonu saptanmazsa diğer normal riskli kadınlardaki gibi tarama önerilir. Test yaptırıp mutasyon bulunanlar veya testi yaptıramayanlar ise riskli grupta kabul edilirler. Bu gruptaki kişiler kalıtsal meme/yumurtalık kanseri riski olan kişiler olarak değerlendirilirler. Meme muayeneleri 18 yaşından itibaren başlamalıdır. Mamografi 25 yaşından itibaren başlamalıdır ve 30-35 yaşından itibaren 6 ayda bir kadın doğum muayenesinde “transvajinal renkli doppler ultrasonografi” ve “tümör markırı” (CA125) takibi önerilmektedir.  Bu gruba kimler girer? Kendisinde her hangi bir sorun saptanmayan fakat kan bağı olan yakın akrabasında (yakın akraba: 1., 2. ve 3. derecede kan bağı olan akrabaları içerir) aşağıda belirtilen durumu olan kişiler bu gruba girerler:

1. BRCA1/BRCA2 ile genetik kanser riskinin varlığı saptananlar (bu tarama laboratuarda kan alınarak yapılır ve aşağıda belirtilen durumlarda istenebilir),

2. Yakın akrabasında 40 yaş veya altında (40-50 yaş arası tam bilinmemektedir) meme kanseri hikayesi olanlar,

3. Yakın akrabasında her iki memede kanser veya 50 yaş veya altında bir memede kanser, ve en az bir yakın akrabada daha 50 yaş ve altında meme kanseri veya yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

4. Yakın akrabasında meme kanserinin her hangi bir yaşta saptanması ve en az 2 yakın akrabada daha yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

5. Yakın akrabasında meme kanserinin her hangi bir yaşta saptanması, ve en az 2 yakın akrabada daha meme kanseri hikayesi (özellikle 50 yaş altında veya iki memede çıkmışsa) olanlar,

6. Yakın akrabasında meme kanserinin her hangi bir yaşta saptanması, ve başka bir yakın erkek akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

7. Aynı yakın akrabasında hem meme hem yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

8. En az iki yakın akrabasında yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

9. Yakın akrabasında yumurtalık kanseri, ve en az bir yakın akrabasında daha 50 yaş ve altında meme kanseri veya iki memede kanser hikayesi olanlar,

10. Bir yakın akrabasında yumurtalık kanseri ve en az iki yakın akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

11. Yakın akrabasında yumurtalık kanseri ve en az 1 yakın erkek akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

12. İki yakın erkek akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

13. Yakın erkek akrabasında meme kanseri, ve en az bir yakın kadın akrabasında meme veya yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

14. Li-Fraumen sendromu (aynı ailede akut kan kanseri, erken yaşta meme kanseri, beyin tümörü, böbrek üstü bezi kanseri, kemik ve yumuşak doku sarkomu, diğer erken yaşta saptanan nadir adenokanserler veya çocukluk çağı kanseri hikayelerinin olması) hikayesi olanlar.

Sayın hocam,

Benim babamda kalın bağırsak kanseri bulundu. Daha önceki soru yanıtlarınızda kalıtsal kanserden ve barsak kanserinin de kalıtsal yönünden bahsettiniz. Biz ne durumda bağırsak kanseri yönünden kalıtsal risk taşıyıp taşımadığımızı düşünmeliyiz? Buna göre takipte ne yapmalıyız?

Sayın Cem bey,

50 yaş ve üstünde bağırsakla ilgili şikayeti olmayan, ailede kanser hikayesi olmayan kişilerde yılda üç kez arka arkaya dışkıda gizli kan bakılması ve 5 yılda bir sigmoidoskopi (makattan özel bir tüple girilerek bağırsağın gözle incelenmesi) yapılması veya 5 yılda bir çift-kontrastlı baryumlu bağırsak grafisi çekilmesi veya 10 yılda bir kolonoskopi (makattan özel daha uzun bir tüple girilerek yapılan bağırsak incelemesi) yapılması uygundur. Yapılan kolonoskopik incelemede bağırsakta “adenoma” bulunan kişilerde 10dan fazla “adenoma” (bağırsakta dışarı doğru çıkıntı yapan tümör oluşumu. “Adenoma” kanser değildir ancak kanser oluşması için risk olduğunu gösterebilir) bulunursa kalıtsal bağırsak kanseri yönünden taramaya alınırlar. Diğer durumlarda ise 3 yıl ara ile kolonoskopi bir-iki kez tekrarlanır ve her şey normal bulunursa diğer kişiler gibi takibe alınırlar.

Kalıtsal kanser yönünden araştırılmak için şu durumlardan biri veya birden fazlası bulunmalıdır: 

1. Yakın akrabada 50 yaşından önce bağırsak kanseri tanısı, veya

2. Yakın akrabalarda aşağıda yer alan durumların bir kısmının görülmesi; bağırsak kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, mide kanseri, idrar yolları ile ilgili kanser, ter bezi adenoması veya kanseri, veya

3. Aynı kişide çok sayıda bağırsak kanseri, veya aynı kişide 10 dan fazla adenom, veya

4. Ailede kalıtsal kanser sendromu olduğu bilinenmesi (ör. Polipozis)

Doğum kontrol hapı (DKH) kullanmaya devam eden 35 yaş altı kişilerde meme kanseri riskinin arttığı bildirilmiştir. Buna karşılık DKH kullanımı yumurtalık kanseri riskini azaltmaktadır. Uzun süreli kullanımı rahim ağzı kanseri riskini de arttırabilmektedir. Yine karaciğerde tümör oluşumuna yol açtığını öne süren çalışmalar vardır.

Meme Kanseri:  Sonuçlar 20-34 yaş arası kadınlarda en az 6 ay süre ile DKH kullanımı meme kanseri riski artmaktadır. DKH’na bağlı risk artışı özellikle ilk 5 yıl içinde vardır. Buna karşılık 35 yaş üstünde ve daha uzun süreli DKH kullananlarda risk düşmektedir. DKH kullanımından 10 yıl veya daha fazla süre geçtikten sonra meme kanserindeki risk DKH kullanmayanlarla aynı düzeye gelmektedir. Buna karşılık  20 yaşından önce DKH kullanmaya başlayanlarda riskteki artış devam etmekte ve düşmemektedir. Bu bulgulara rağmen başka bir çalışmada DKH kullanımının meme kanseri riskini arttırmadığı rapor edilmiştir.  

Yumurtalık ve rahim kanseri: Çalışmalar DKH kullanımının yumurtalık kanseri riskini azalttığını rapor etmiştir. 1 yıl kullanımda risk % 10-12 azalmakta, 5 yıl kullanımda ise % 50 azalmaktadır.  DKH kullanımı rahim kanseri riskini de azaltmaktadır. DKH kullanımı uzun olanlarda riskteki azalma daha fazla olmaktadır. Ancak bu azalmalar östrojen ve progesteronun birlikte bulunduğu DKH ile olmaktadır.

Rahim ağzı kanseri: 10 yıldan fazla DKH kullanımının rahim ağzı kanserinde (serviks) ise artmaya neden olduğu öne sürülmektedir. Bu risk DKH kesilince düşmektedir. Bu konuda daha fazla çalışmaya gerek vardır.

Karaciğer tümörleri: DKH karaciğerde kansere neden olabileceği öne sürülmektedir. Ancak bu durum çok nadirdir. Karaciğerde iyi huylu tümör oluşumuna  (karaciğer adenomu) neden olduğu öne sürülmektedir. Bu tümörlerin yayılma özelliği yoktur. Ancak yırtılabilirler ve karın içine kanayabilirler.

Gebelik meme kanseri riskini etkiler mi? Düşük yapmak veya kürtaj yaptırmak meme kanseri riskini arttırır mı?

Sayın Şenay hanım,

Bugünkü bilgilerimize göre düşük yapmak veya kürtaj yaptırmak meme kanseri riskine etki etmemektedir. İlk doğumun genç yaşta olması yaşam boyu meme kanseri riskini azaltmaktadır. Doğurulan çocuk sayısının artması da riski azaltır. Uzun süre emzirmek meme kanseri riskinde düşük düzeyde de olsa azalmaya neden olur. Gebeliğe bağlı tansiyon yüksekliği meme kanseri riskini azaltmaktadır.

Sayın hocam,

Kanserden korunmak için eğitimde kullanmak üzere slogan olarak söyleyebileceğimiz en önemli öneriler nelerdir?

Sayın Sevgi hanım,

Kansere bağlı ölümlerin yaklaşık % 50 ile % 75’i kişilerin davranışları ile ilgilidir; bunlar sigara içilmesi, hareketsiz bir yaşam (fiziksel aktivitenin az olması), ve beslenmenin hatalı olmasıdır. Bu nedenler düzeltilebilir nedenlerdir.

Bu durumda korunmada en önemli sloganlar şunlar olabilir:

Sayın Dr Adnan Aydıner,

Erkek ve kadınların düzenli taramalar yaptırmalarını önermektesiniz. Bu taramalar kişilerin kanserden ölümlerini engelleyebilmekte midir?

Sayın Kamuran hanım,

Tarama her hangi bir yakınması olmayan, sağlıklı görünen kişilerde yapılan incelemelerdir. Kalıtsal kanser hastalıklarında ise tarama kriterlerinin daha farklı olduğu unutulmamalıdır.

Bir tarama yönteminin topluma önerilmeden önce klinik çalışmalarda bu yöntemin yararı kanıtlanmalıdır. Taramanın o hastalığa bağlı ölüm oranını azaltıyor olması veya hastalığın seyrinde önemli yararlar sağlayabilmesi gerekmektedir. Bu konuda meme kanseri, rahim ağzı kanseri, bağırsak kanserinde taramanın ölüm oranını azalttığı klinik çalışmalarda gösterilmiştir. Prostat kanseri taraması için bakılması önerilen yıllık PSA tetkikinin (kan alınarak yapılan bir inceleme) prostat kanserine bağlı ölümü azalttığı kesin olarak gösterilememiştir.

Sayın hocam

Endometrium kanseri riskini etkileyen faktörler nelerdir? Kürtaj endometrium kanser riskini arttırır mı?

Sayın Gül hanım,

Endometrium rahimin içini kaplayan dokudur. Endometrial kanser kadın genital organlarının en sık görülen kanser tipidir. Kürtajın endometrium kanseri ile ilişkisini gösteren önemli bir bilimsel veri yoktur. Endometrium kanserinde bilinen risk faktörleri şunlardır:

Sayın hocam,

Ben 39 yaşında bir bayanım. Bundan 5 sene önce bende durup dururken yutma zorluğu başladı. Tetkikler yaptırdım sinirsel dediler, zamanla geçti ve rahatsız etmiyordu. Bundan 3 ay yutma zorluğu terar nüks etti. Endoskopi yaptırdım birşeyim olmadığını, sadece midemde gastrit olduğunu söylediler, yemek borusunun lumen genişliğinin doğal olduğunu hafif mide fıtığı oluştuğunu söylediler. Baryumlu film normal çıktı, ama şikayetim devam etti. Sadece yutakta baryumlu film istediler. Darlık gözüktü. Sayın hocam sizce ne yapmam gerekir, orada ne olabilir?

Yardımınız için şimdiden teşekkür ederim.

Sayın Sevim hanım,

Kalıtsal kanserler tüm kanserlerin % 10 dan azını oluşturur.

I.    Kalıtsal kolon (kalın barsak) kanseri: Bu durumdan kuşkulanan kişilerde genetik inceleme yapılır. Kalıtsal olduğu kabul edilen her kişiye yaşına göre farklı tanı, takip ve korunma yöntemleri uygulanır.

A. Bireyleri kalıtsal polipozis ile ilişkili kanser sendromu (ailesel adenomatöz polipozis) yönünden araştırılmak için şu durumlardan biri veya birden fazlası bulunmalıdır: 

1.   Yakın akrabada 50 yaşından önce bağırsak kanseri tanısı, veya

2.   Yakın akrabalarda aşağıda yer alan durumların bir kısmının birlikte görülmesi; bağırsak kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, mide kanseri, idrar yolları ile ilgili kanser, ter bezi adenoması veya kanseri, veya

3.   Aynı kişide çok sayıda bağırsak kanseri, veya aynı kişide 10 dan fazla adenom, veya

4.   Ailede kalıtsal kanser sendromu olduğu bilinmesi (ör. Ailesel Adenomatöz Polipozis)

B.  “Kalıtsal polipozis olmayan bağırsak kanseri” kriterleri ise; birinci derece iki kan bağı bulunan akrabada (anne, baba, kardeşler) bağırsak kanseri olması gerekir ve buna ek olarak bir kan bağı olan akrabada daha 55 yaşından önce bağırsak kanseri tanısı konulmuş olması gerekir (çok küçük akraba topluluğu olanlarda ise üçüncü kişi koşulu aranmayabilir, ancak bu durumda bir kişide barsak kanserinin 50-55 yaşından önce teşhis edilmiş olması gerekmekte). Kalıtsal polipozis olmayan bağırsak kanseri kuşkusu şu durumlarda da olmalıdır: yakın bir akrabada birden fazla kanser hastalığının gelişmesi (rahim, ureter/böbrek pelvisi, ince bağırsak ve mide kanseri gibi), sağ kolonda kanser olması, kadında yumurtalık kanseri saptanması.

II.    Kalıtsal meme ve yumurtalık kanseri: Kalıtsal meme/yumurtalık kanserinin kesin tanısı kanda BRCA tetkiki ile saptanır. Daha genç yaştan itibaren mamografi takibi ve daha ayrıntılı jinekolojik tümör takibi yapılır. Testi (BRCA1 ve 2)  yaptırıp mutasyon bulunanlar veya bu testi yaptıramayan ve aşağıda belirtilen durumu olan kişiler kalıtsal hastalık grubunda kabul edilirler. Meme muayeneleri 18 yaşından, mamografi 25 yaşından itibaren başlamalıdır. 30-35 yaşından itibaren 6 ayda bir kadın doğum muayenesinde “transvajinal renkli doppler ultrasonografi” ve “tümör markırı” (CA125) takibi önerilmektedir.  Bu gruba kimler girer? Kendisinde her hangi bir sorun saptanmayan fakat kan bağı olan yakın akrabasında (yakın akraba: 1., 2. ve 3. derecede kan bağı olan akrabaları içerir) aşağıda belirtilen durumu olan kişiler bu gruba girerler:

1.   BRCA1/BRCA2 ile genetik kanser riskinin varlığı saptananlar (bu tarama laboratuarda kan alınarak yapılır ve aşağıda belirtilen durumlarda istenmelidir),

2.   Yakın akrabasında 40 yaş veya altında meme kanseri hikayesi olanlar,

3.   Yakın akrabasında her iki memede kanser veya 50 yaş veya altında bir memede kanser, ve en az bir yakın akrabada daha 50 yaş ve altında meme kanseri veya yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

4.   Yakın akrabasında meme kanserinin her hangi bir yaşta saptanması ve en az 2 yakın akrabada daha yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

5.   Yakın akrabasında meme kanserinin her hangi bir yaşta saptanması, ve en az 2 yakın akrabada daha meme kanseri hikayesi (özellikle birisinde 50 yaş altında veya iki memede çıkmışsa) olanlar,

6.   Yakın akrabasında meme kanserinin her hangi bir yaşta saptanması, ve başka bir yakın erkek akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

7.   Aynı yakın akrabasında hem meme hem yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

8.   En az iki yakın akrabasında yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

9.   Yakın akrabasında yumurtalık kanseri, ve en az bir yakın akrabasında daha 50 yaş ve altında meme kanseri veya iki memede kanser hikayesi olanlar,

10. Bir yakın akrabasında yumurtalık kanseri ve en az iki yakın akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

11. Yakın akrabasında yumurtalık kanseri ve en az 1 yakın erkek akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

12. İki yakın erkek akrabasında meme kanseri hikayesi olanlar,

13. Yakın erkek akrabasında meme kanseri, ve en az bir yakın kadın akrabasında meme veya yumurtalık kanseri hikayesi olanlar,

14. Ashkenazi yahudisi ise yakın akrabasında yumurtalık kanseri hikayesi veya erkek meme kanseri hikayesi veya iki yakın akrabada meme kanseri hikayesi veya bir yakın akrabasında 50 yaş ve altında meme kanseri hikayesi olanlar,

15. Li-Fraumen sendromu hikayesi olanlar (aynı ailede akut kan kanseri, erken yaşta meme kanseri, beyin tümörü, böbrek üstü bezi kanseri, kemik ve yumuşak doku sarkomu, diğer erken yaşta saptanan nadir adenokanserler veya çocukluk çağı kanseri hikayelerinin olması).

III.   Kalıtsal prostat kanseri: a. Erkek kardeşinde prostat kanseri olan kişilerde, veya b. birinci derece akrabasında 65 yaşın altında prostat kanseri olanlarda, veya c. iki birinci derece akrabada herhangi bir yaşta prostat kanseri hikayesi olanlarda risk daha yüksektir (sırasıyla; diğer kişilere göre 3.4 / 3.3 / 5.1 kat daha fazla) ve kalıtsal faktörlerin rolü daha fazla olabilir.

IV. Kalıtsal akciğer kanseri: En az üç birinci derece akrabada akciğer, göğüs bölgesinde (toraks) veya gırtlakta kanser var ise kalıtsal akciğer kanseri olasılığı vardır.

Ben 22 yaşında bir kızım. Teyzeme 60 yaşında meme kanseri tanısı konuldu. Akrabalarımda başka kanserli hasta yok. Ben meme ultrasonografisi yaptırdım. Bir mememde 1.5 ve 1 cm’lik fibroadenomla uyumlu kitleler, diğerinde 3 ve 5 mm’lik düzgün kenarlı basit kistler olduğu söylendi. Her hangi bir yakınmam yok. Doktorum takip önerdi. Sizce ne yapmalıyım?

Sayın Ayşe hanım,

Ben 33 yaşında bir kadınım. Halamda meme kanseri var. 52 yaşında tanısı koyuldu. Akrabalarımda başka meme veya over kanseri hikayesi yok. Mememde elime kitle gelmesi nedeni ile ultrasonografi ve mamografi yaptırdım, 1.5 cm’lik kist saptandı. Aspirasyon yapıldı ve kansız berrak sıvı geldi. Ancak kitle halen yerinde durmakta. Sizce ne yapmalıyım?

Sayın Zeynep hanım,

Merhaba hocam,

Ben gazetede sizin bir haberinizi okudum buradan kaynaklanarak size yazıyorum. Ben evleneli tam bir yıl oldu. Benim adetim düzensizdi, doktora gittim. Bende kist olduğunu söyledi. Bunun da doğum kontrol hapı ile tedavi edileceğini söyledi. 2 aydır kullanıyorum. Siz de yazınızda 35 yaş altındakilerin DKH (doğum kontrol hapı) kullandıkları sürece kanser riski artar diyorsunuz, beni aydınlatırsanız memnun olurum.

Saygılar.

Sayın Sema hanım,

Bir kadında kanserin gelişmesi çeşitli faktörlere bağlıdır. Bunlardan bir tanesi hormon etkisidir. Doğum kontrol hapı (DKH) hormon ilacı olduğu için kanser riskini arttırabilir mi? Bu soruya yanıt veren önemli bir çalışma yayınlanmıştır. Bu çalışmada 20-34 yaş arasındaki kadınlar 25-54 yaş arası kadınlarla karşılaştırılmıştır. Çalışmada 1990-1992 arasında meme kanseri tanısı koyulan 2,202 kadınla, meme kanseri olmayan 2,209 kadının değerlendirmesi yapılmıştır. Meme kanseri riskinin 20-34 yaşlar arasında en az 6 ay DKH kullananlarda daha fazla olduğu saptanmıştır. Riskin özellikle DKH kullanımından sonraki 5 yılda olduğu bulunmuştur. 35 yaşın üzerindeki kadınlarda ve uzun süre ile doğum kontrol hapı kullananlarda ise riskteki artışın az olduğu görülmüştür.

53,297 meme kanserli ve 100,239 meme kanseri olmayan kadında yapılan değerlendirmede ise yakın zamanda veya halen doğum kontrol hapı kullananlarda meme kanseri riskinde az düzeyde bir artış olduğu gösterilmiştir. Ancak DKH kesildikten 10 yıl veya daha sonra risk hiç DKH kullanmamış kişilerle aynı düzeye inmektedir. İlginç bir bulgu ise DKH kullanmış olup 10 yıl veya daha fazla süre DKH kullanmayanlarda, hiç DKH kullanmayanlara göre meme kanserinin daha erken evrede yakalanmasıdır. 10 yıldan sonra meme kanseri riskinin düşmesi aile riskinden, DKH dozu ve hormon tipinden etkilenmemektedir. İlginç bir diğer bulgu da 20 yaşından önce DKH kullanıldığı takdirde meme kanseri riskinin hep yüksek kalmasıdır.

Yayınlanan diğer bir çalışmada da DKH kullanımının 35-64 yaşlarındaki kişilerdeki meme kanseri riskini etkileme düzeyi araştırılmıştır. 4,575 meme kanserli ve 4,682 meme kanseri olmayan kadında yapılan bu çalışmada, halen veya yakın geçmişte DKH kullanan 35 ile 64 yaş arasındaki kadınlarda meme kanseri riskinin artmadığı görülmüştür. Uzun süre DKH kullanımının, 20 yaş öncesi kullanımının, daha yüksek estrojen kullanımının ve ailede meme kanseri hikayesi olanlarda DKH kullanımının meme kanseri riskini arttırmadığı öne sürülmüştür.

Diğer taraftan DKH kullanımının rahim ve yumurtalık kanseri riskini azalttığı bilinmektedir. Bu etki bir yıl ve üzerinde kullanımda olmaktadır. Kullanma süresi ne kadar uzun olursa riskteki azalma o kadar fazla olmaktadır. Bir yıl DKH kullananlarda yumurtalık kanseri riski % 10 - 12 , beş yıl kullananlarda ise yumurtalık kanseri riski % 50 azalmaktadır. Rahim ve yumurtalık kanserindeki azaltıcı etki tüm kullanılan DKH haplarında hem estrojen hem de progesteron olduğu takdirde bulunmaktadır. Önce estrojenin daha sonra estrojen-progesteron içeren hapın kullanıldığı durumlarda ise bu etki olmamaktadır.

DKH nın 10 yıl ve üzerinde kullanımının rahim ağzı kanserine neden olduğu öne sürülmüştür. 12,531 kadında yapılan araştırmada DKH kullanımı kesildiği takdirde bu riskin azaldığı görülmüştür. Hangi kadınlarda riskin devam ettiği tam olarak bilinmemektedir. DKH kullanımının çok nadir olan karaciğer tümörüne de neden olabileceği belirtilmiştir.

Sayın Hocam,

Türkiye’de kanserlerin görülme oranları nasıl? Bu konuda istatistiksel bir bilgi var mı? Türkiye’de en çok görülen kanser tipi hangisi? Bunlardan erken tanısı mümkün olan kanserler hangileri?

Sayın Murat bey,

Sayın hocam,

2-3 aydır kanser ve tedavisi ile ilgili pek çok soruya cevap verdiniz. Size teşekkür ederim fakat merak ettiğim bir soru var: Kanseri tedavi etmek mümkün müdür?

Sayın okurumuz,

Sayın hocam,

Ben iki sene önce göğüs kanseri ameliyatı oldum. Doktorum et ve yumurtanın, dahası mandıra ürünlerinin yasak olduğunu belirtti ve vejeteryan beslenme önerdi. Ben aminoasitleri alamadığımı düşünüyorum. Aminoasit tamamlayıcısı almanın kanseri tetiklemesi mümkün müdür? İleride menopoza girince bitkisel östrojen kullanabilir miyim. Örneğin Çinlilere ait bir madde? Yaşım 34.

Saygılarımla.

Sayın Lara hanım,

Meme kanseri nedeni ile çok sıkı bir vejeteryan diyete girmek uygun bir öneri değil. Aminoasitleri doğal besinlerle almanız daha doğru. Bu nedenle belirli düzeyde protein içeren besinleri de yemeniz doğru olur. Az yağlı yemek, katı yağları az tüketmek, sebze-meyve ağırlıklı beslenmek, beyaz eti tercih etmek bazı öneriler olabilir. Aminoasit tamamlayıcısı alımının kanseri tetiklediğini gösteren çok önemli bir bilimsel veri yok. Buna karşılık özellikle bazı aminoasitlerin dışarıdan verilmesinin bazı kanser tiplerinde hasta lehine olumlu sonuçlar doğurduğu yayınlanmıştır.

Meme kanseri nedeni ile tedavi edilmiş olan kadınlarda menopozda hormon kullanmalarının meme kanserinin seyri üzerindeki etkisi bilinmemektedir. Ancak özellikle tümör reseptörleri pozitif olan kadınların meme kanseri tedavisinden sonra 5 yıl geçse bile hormon tedavisi kullanmaları uygun değildir. Hormon tedavisi almadan önce mutlaka hekime danışmaları gerekmektedir. Bu kadınlarda genellikle hormon dışı tedavi yöntemleri kullanılabilir. Sigara içmemek, düzenli egzersiz yapmak, ve sağlıklı bir beslenme ile kadınlar menopoza bağlı yan etkileri azaltabilirler. Kalsiyum, vitamin D kullanımı kemikte osteoporoz olmasını önleyebilir. Diğer ilaçlar da bu amaçla kullanılabilir (alendronate, raloxifene, risodronate). Paratiroid hormon diğer bir seçenek olabilir. Bazı kadınlar ise östrojenden zengin besinleri (soya ürünleri, bazı meyve ve sebzeleri) kullanmaktadır. Kremler, herbal ürünler, vitamin E ve B kompleksleri diğer alternatifler olmaktadır. Ancak bu yöntemlerin yarar ve zararları net olarak bilinmemektedir. Bitkilerin veya alternatif tıp yöntemlerinin menopoz semptomlarını önlemede kullanılmaları 2 yıl ve altında olmalıdır. Daha uzun kullanımlarının etkileri belirsizdir.  

Bazı bitkiler hafif östrojenik aktivitesi olan maddeler yapmaktadır. Bunlara “fitoöstrojenler” denmektedir. Soya ve izoflavonlar bunlara en önemli örneklerdir. Bunlar sıcak basmaları için 2 yıl ve altında kullanılabilir. Ancak bu bileşikler östrojen ile etkileştiği için östrojen reseptörü pozitif olan meme kanserli kadınlarda zararlı olabilirler.

Sayın Hocam,

Ben 22 yaşında bir kadınım. İki yıldır doğum kontrol hapı kullanıyorum. Bu bende kanser riskini arttırır mı?

Sayın Aysel hanım,

Doğum kontrol hapı (DKH) kullanmaya devam eden 35 yaş altı kişilerde meme kanseri riskinin arttığı bildirilmiştir. Buna karşılık DKH kullanımı yumurtalık kanseri riskini azaltmaktadır. Uzun süreli kullanımı rahim ağzı kanseri riskini de arttırabilmektedir. Yine karaciğerde tümör oluşumuna yol açtığını öne süren çalışmalar vardır.

20-34 yaş arası kadınlarda en az 6 ay süre ile DKH kullanımı meme kanseri riski artmaktadır. DKH na bağlı risk artışı özellikle ilk 5 yıl içinde vardır. Buna karşılık 35 yaş üstünde ve daha uzun süreli DKH kullananlarda risk düşmektedir. DKH kullanımından 10 yıl veya daha fazla süre geçtikten sonra meme kanserindeki risk DKH kullanmayanlarla aynı düzeye gelmektedir. Buna karşılık  20 yaşından önce DKH kullanmaya başlayanlarda riskteki artış devam etmekte ve düşmemektedir. Bu bulgulara rağmen başka bir çalışmada DKH kullanımının meme kanseri riskini arttırmadığı rapor edilmiştir.  

Buna karşılık, çalışmalar DKH kullanımının yumurtalık kanseri riskini azalttığını rapor etmiştir. 1 yıl kullanımda risk % 10-12 azalmakta, 5 yıl kullanımda ise % 50 azalmaktadır.  DKH kullanımı rahim kanseri riskini de azaltmaktadır. DKH kullanımı uzun olanlarda riskteki azalma daha fazla olmaktadır. Ancak bu azalmalar östrojen ve progesteronun birlikte bulunduğu DKH ile olmaktadır.

10 yıldan fazla DKH kullanımının rahim ağzı kanserinde (serviks) ise artmaya neden olduğu öne sürülmektedir. Bu risk DKH kesilince düşmektedir. Bu konuda daha fazla çalışmaya gerek vardır. Diğer bir görüş de DKH nin karaciğerde kansere neden olabileceğidir. Ancak bu durum çok nadirdir. Karaciğerde iyi huylu tümör oluşumuna  (karaciğer adenomu) neden olduğu öne sürülmektedir. Bu tümörlerin yayılma özelliği yoktur. Ancak yırtılabilirler ve karın içine kanayabilirler.

Sayın Hocam,

55 yaşındayım, 5 yıldır adet görmüyorum. Menopoz bulguları nedeni ile sadece östrojen alıyorum? Östrojen-progesteron içeren haplar daha mı iyi?

Sayın Nimet hanım,

Sorunuzun yanıtını henüz bilim dünyası kesin olarak verememektedir. Mensturasyonu kesilen (adet görmeyen) kadınlarda hormon tedavisinin yarar ve zararını gösteren en önemli bilgiyi 50 ile 79 yaşlar arasında 16 bin sağlıklı kadında yapılan araştırma vermiştir. Bu araştırmada kadınların yarısı hormon tedavisi kullanmış diğer yarısı ise plasebo (içinde hormon içermeyen hap) kullanmış. “Östrojen ve progesteron” içeren hormon kullanan kadınlarda zararın yararından fazla olması nedeni ile çalışma erken sonuçlandırılmıştır. Östrojen ve progesteron içeren hapın kullanımı ile meme kanseri, kalp hastalığı, inme, ve kanda pıhtılaşmanın arttığı gösterilmiştir. Buna karşılık bu hormonları kullananlarda daha az bağırsak kanseri ve kalça kırığı görülmüştür.

Diğer bir bulgu da 65 yaş ve üstündeki kadınlarda östrojen ve progesteronun birlikte kullanımının demans (bunama) riskini iki kat arttırmasıdır. Bu hormonları kullananlarda zihinsel fonksiyonların azaldığı görülmüştür. 

Bu çalışma sonuçları kadınların yaşam kalitesi yönünden de değerlendirilmiştir. 50-79 yaş arasındaki kadınlarda zindelik, zihinsel sağlık, depresyon bulguları, cinsel fonksiyonlar yönünden hormon kullanımının bir yarar sağlamadığı gösterilmiştir.

Hocam,

Annem bir sene önce eşinden boşandı. Daha sonra psikolojisi bozuldu. 4 ay önce anneme kanser teşhisi koyuldu. Annemin üzüntüsü kansere neden olmuş olabilir mi?

Sayın Ayhan Kır

Sayın Hocam,

Kanserden korunmada özellikle yararlı olduğu düşünülen besinler nelerdir.

Sayın Murat bey,

Yapılan bilimsel çalışmalara göre içeriğinde “flavon”, “beta karoten, “sülfan” içeren besinlerin kansere karşı koruyucu etkiye sahip olduğu vurgulanmıştır.

Havuç: İçinde bulunan zengin beta karoten depolarıyla hücrenin DNA hasarının oluşmasını önlemektedir. Kansere karşı vücudun direncini arttırmaktadır.

Kara üzüm: Kara üzümün içinde flavon vardır bu da hücrenin DNA hasarını önler. Ancak kara üzün çekirdeği ve kabuğu ile yenilmelidir.

Domates: Domatesin içinde bulunan “laykopen”  ve “selenyum” prostat, meme, kalın barsak ve mide kanserlerinin tedavisinde faydalıdır. Selenyum prostat kanserini %40 azaltmakta ve rahim ağzı, mide, ağız ve baş-boyun kanserlerinin tedavisinde etkili bir maddedir. Bazı çalışmalar meme, rahim ağzı, akciğer, prostat, gastrointestinal kanserlerinin önlenmesinde domates yenmesinin etkili olduğunu ifade ederken, bazıları etkili olmadığını ifade etmektedir. Bu yöndeki sonuçlar tam olarak tanımlanamamıştır.

C vitamini: Kanseri önler ve savunma sistemini güçlendirir. C vitamininden zengin besinler alınmalıdır. Örneğin portakal, mandalina, limon, kivi gibi.

Kayısı ve semiz otu: Omega 3 maddesinden zengin oldukları için meme, prostat ve kalın barsak kanserinde faydalıdır.

Brokoli: Kanserden korunmadaki etkisi bilimsel olarak ispatlanmıştır.

Yeşil çay: Mide, meme, kalın barsak kanserlerinden koruduğu bazı çalışmalarda gösterilmiştir, fakat bu sonuç başka çalışmalarda gösterilememiştir, ancak koruyucu etki gösterebilmesi için büyük miktarda (günde birkaç bardak) tüketilmelidir.

Sarımsak: Düzenli olarak sarımsak yemenin kanseri önleyip önlemediği tam olarak tanımlanamamıştır daha geniş çalışmalar yapılmalıdır.

Sayın hocam,

Alkolün kanser riskini arttırdığını belirtiyorsunuz. Günde ne kadar alkol alabiliriz? Kahve kansere neden olabilir mi?

Sayın Ayşe hanım,

Alkol ağız, ağız boşluğu, yemek borusu, karaciğer ve meme kanserlerinin gelişme riskini arttırır. Alkol kullanan kişiler kanserden korunmak için alkol alımını erkekler 2 içeceğe kadınlar ise 1 içeceğe sınırlamalıdır. Farklı içeceklerin  1 kadeh birimine baktığımızda birada 1 kadeh = 328 gram, şarapta 140 gram, veya 80⁰ alkolde 210 gram gibi. Alkol ve sigaranın birlikte kullanımı ise tek başlarına kullanımdan riski daha fazla arttırıyor. Düzenli olarak haftada birkaç kez alkol kullanımı kadınlarda meme kanseri gelişme riskini arttırır. Meme kanseri gelişme riski yüksek olan kadınlar hiç alkol kullanmamalıdır.

Sayın hocam,

Antioksidanların ve beta karoten alımının kanserle ilişkisi nedir?

Sayın Sevil hanım,

Meyve ve sebzelerde bulunan bazı besin maddelerinin normal vücut metabolizması sonucunda meydana gelen doku hasarına karşı vücudu koruduğu görülmüştür. Antioksidanlar vitamin C, vitamin E, seleniyum, karotenler ve pek çok bitkisel maddelerdir. Araştırmalar antioksidandan zengin meyve ve sebzeleri tüketen insanlarda bazı kanser türlerinin daha az görüldüğünü göstermiştir. Halen devam eden ve antioksidan takviyeleri ile kanser arasındaki ilişkiyi araştıran klinik çalışma sonuçları vitamin desteklerinin kanseri azalttığını gösterememiştir. Bu nedenle kanser riskini azaltmak için vitamin desteği kullanmaktan ziyade, vitaminleri doğal yoldan yani besinlerle alarak kendimizi kanserden korumaya çalışmak daha doğrudur.

Sayın hocam,

Daha az yağlı, kolesterollü yiyeceklerin kanser gelişme riskini azalttığı söyleniyor. Bu balık yağı için de geçerli mi? Kanserden korunmak için kalsiyum kullanalım mı?

Sayın Feride hanım,

Kolesterol et, yumurta ve hayvansal yağlarda vardır. Bugün kolesterolün kanser riskini arttırıp arttırmadığına ilişkin çok az bilgi var. Genellikle hayvansal kaynaklarla beslenen insanlarda meydana gelen kanserlerin riskini artırdığı ileri sürülmektedir. Kandaki kolesterol düzeyini düşürmenin kalp hastalıklarının gelişme riskini azalttığını biliyoruz, ama kandaki kolesterolü düşürmenin kanseri nasıl etkilediğini bilmiyoruz, buna ilişkin bildiğimiz önemli araştırma sonuçları yok. Buna karşılık yapılan bir çalışmada kolesterolü düşüren ilaç kullanımının barsak kanseri riskini azalttığı öne sürülmüştür.

Yağdan zengin beslenmek aşırı şişmanlığa neden olur, bu da kanser gelişme riskini arttırabilir. Buna karşılık omega-3 yağ asidini içeren yağlar kanser riskini azaltır. Balık omega-3 yağ asitlerinden zengin bir kaynaktır. Hayvan çalışmaları bu yağ asitlerinin kanser oluşumunu baskıladığını göstermiştir, bu kural insanlarda da geçerli olabilir. Çalışma sonuçları daha bu ilişkiyi gösterememiştir.

Sayın hocam,

Besin katkı maddeleri kansere neden olur mu?

Sayın Filiz hanım,

Sayın hocam,

Mesleğim gereği sürekli cep telefonu kullanmaktayım. Cep telefonları kansere neden olur mu?

Sayın Kerim bey,

Sayın Hocam,

Cep telefonunun tümör yaptığına dair haber okudum, bu konuda ne diyorsunuz.

Sayın Melek hanım,

Sayın Hocam,

22 yaşındayım. Ben yılda bir iki tane sigara içiyorum. Bu bende her hangi bir risk oluşturur mu?

Sayın Kale,

Sayın hocam,

Kanserden korunmak için beslenmede nelere dikkat etmemiz gerektiğini özetler misiniz? Teşekkür ederim.

Sayın Kemal bey,

Beslenmede dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde özetlenebilir:

1-Beslenmenin sürdürülmesi

 2-Vücut ağırlığının sürdürülmesi

3-Fiziksel aktivitenin sürdürülmesi

4-  Sebze ve meyveler

5- Diğer bitkisel gıdalar

6-Alkol içimi

7-Et

8-Hayvansal ve sıvı yağlar

9-Tuz ve tuzlu gıdalar

10-Saklanmış gıdalar

11-Muhafaza

12-Katkı maddeleri

13-Besin Hazırlığı

Sayın Hocam,

Çevre kirliliğinin kanser nedeni olduğu söylenmekte. Biz fabrikaların civarında oturmaktayız. Çevre kirliliği ne düzeyde bir kanser nedenidir?

Sayın Ali bey,

Çevrenin kanser oluşumu üzerindeki etkisi kanserli vakaların yaklaşık % 80-90 nında bulunmaktadır. Çevresel faktörlerin içinde hava, su, topraktaki maddeler, radyasyon, mikrobik hastalıklar, diyet, alkol ve tütün yer almaktadır.

Kanserin en önemli nedeninin çevresel olması düşüncesi göç etmiş insanlar üzerinde yapılan çalışmalardan elde edilmiştir. Amerika’ya göç eden kişilerde yıllar içinde kanser sıklığı kendi ülkelerinde görülen oranlarda değil, Amerika’da görülen oranlarda saptanmıştır. Bu da genetik faktörlerden çok çevresel faktörlerin önemli rol oynadığını göstermiştir. Çünkü genetik değişiklikler birçok nesilden sonra meydana gelebilmektedir. Buna karşılık göç eden kişilerdeki kanser görülme sıklığındaki değişiklik daha erken olmaktadır.

Sizin durumunuzda ise fabrika atıklarının ve bacalardan çıkan zehirli gazların kanserojen olma olasılığı olabilir. Hava ve sudaki maddelerin gelecekte kansere nedeni olarak daha ön planlara geçmesi beklenmektedir. Bugün için bu maddelerin kansere bağlı ölümlerin % 5inden azından sorumlu olduğu kabul edilmektedir. Üretilen maddeye bağlı olarak fabrika bacalarından çıkan zehirli gazların olumsuz etkileri olabilir. Ama büyük oranda bu atık ürünlerle ilgili önlemler fabrikalar tarafından alınmaktadır. Bacalara takılan filtreler, atık sıvıların çevreye bulaşmasının önlenmesi en önemli önlemlerdendir. Bugün kansere kesin olarak neden olduğu bilinen arsenik, asbestos ve benzidinle temasın önlenmesi için dünyada önemli çalışmalar yapılmıştır ve bunda da büyük oranda başarılı olunmuştur. Bu maddelere bağlı kanser sıklığında azalma olmuştur.

Sayın hocam,

Sigara kullanan bir kişinin sigarayı bırakması onda kanser gelişme riskini azaltır mı?

Sayın İnce,

Sayın hocam,

Vejeteryan (etsiz) diyet ile beslenmek kanser gelişme riskini azaltır mı?

Sayın Akgün,

Sayın Hocam,

Ben hepatitis B virusu tasıyıcısıyım. Çünkü kanımda IgG negatif, “HBS Ag” pozitif çıktı. Karaciğer fonksiyonlarım normal bulundu. Size sormak istediklerim:  Bu virusu taşıyan insan çok mu ve karaciğerde kansere neden olabilir mi?

Sayın Semih Bey,

Sayın Hocam,

Gazetelerde kırmızı şarabın kanseri önlediğini yazıyor. Bu doğru mu? Çünkü siz alkolün önemli kanser nedenlerinden birisi olduğunu yazmaktasınız. Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim.

Ahmet Conker

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner,

Kadınların süt ve süt ürünlerini kullanması yumurtalık kanser riskini etkiler mi? Bu konuda okuduğum bir haber böyle bir ilişkinin olabileceğini yazmakta.

Sayın Nimet hanım,

Sayın Hocam,

Bende prostat büyümesi var ilerde kanser gelişebilir mi?

Sayın Süleyman İnce,

Sayın Hocam,

Hemşire olarak çalışmaktayım. Alkol kullanmam, daha önce önemli bir hastalık geçirmedim. Beş yıldır hepatitis B  tasıyıcısıyım. Kanda “HBS Ag” pozitif bulundu. Bu durum kansere neden olabilir mi? Aşı yaptırmam yararlı olur mu?

Sayın Esma hanım,

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner,

Annem 1 sene önce boşandı. 15 gün önce meme kanseri tanısı koyuldu. Boşanma bu kansere neden olabilir mi?

Sayın Alptekin,

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner

Ben bir laboratuvarda çalışmaktayım. Alkol kullanmıyorum. Geçmişte önemli bir hastalık geçirmedim. Sarılık mikrobunun karaciğer kanseri yaptığını belirttiniz. Bu mikrop alkolden daha mı fazla neden olmakta? Bu kanserde hangi tedaviyi öneriyorsunuz?

Sayın Elmas hanım,

Merhaba hocam,

Sizce tüp bebek için yapılan hormon tedavileri kanser riskini arttırır mı? Yardımlarınız için teşekkür ederim.

Sayın Melek hanım,

Sayın Hocam,

Boynumda bir beze çıktı. Biyopsi yapıldı. Lenfoma tanısı  koyuldu. Doktorum tanıdan sonra çok sayıda tetkik istedi. Kemik iliğimden biyopsi yapılacağını söyledi. Hocam tüm bu incelemelere gerek var mı? Benim tanım koyuldu, neden hemen tedavi başlamıyorlar?

Sayın Meriç bey,

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner,

Kanser için kanda bazı maddelere bakılarak kısa yoldan tanı koyulabileceği belirtiliyor. Bu doğru mu?

Sayın Kerim bey,

Sayın Hocam,

Annemin karnında şişlik oluştu. Karında sıvı olduğunu söylediler. Acaba kanser olabilir mi?

Sayın Feridun Güzel,

Sayın hocam,

Bir arkadaşım terlemeye karşı kullanılan roll-on ve deodorantların meme kanseri gelişme riskini arttırabileceğini söyledi? Dünyada bu konu ile ilgili yapılan çalışma sonuçları var mıdır? Bu konu ile ilgili fikriniz nedir?

Sayın Zeliha hanım,

İnternette terlemeye karşı kullanılan roll-on ve deodorantların meme kanserine neden olabileceği ile ilgili yayınlar var. Bu yayınlarda adı geçen ürinlerin içerisinde bulunan maddelerin zararlı olduğu ve meme dokusuna yakın alana uygulandıklarından meme kanseri riskini arttırdığı ifade edilmektedir. Fakat Amerikada bulunan Ulusal Kanser Enstitüsünün araştırmacıları terlemeye karşı kullanılan roll-on ve deodorantların meme kanseri gelişme riskini arttırdığına ilişkin herhangi bir araştırma sonucunun varlığını bilmediğini ifade etmektedir. Buna ek olak Amerikada besin maddelerinin, kozmetik malzemelerin ve ilaçların kullanımını onaylayan Besin ve İlaç Daire Başkanlığı (FDA) bu konu ile ilgili dikkate alınması gereken herhangi bir araştırma sonucunun olmadığını ifade etmektedir.

Bu konu ile ilgili çalışmaları incelediğmde 2002’de 813 meme kanseri tanısı olan ve 793 meme kanseri tanısı olmayan kadınların alınarak yapılan ve terlemeye karşı roll-on ve deodorant kullanımı ile meme kanseri araşında ilişkiyi araştıran bir çalışmada roll-on ve deodorant kullanımının meme kanseri gelişme riskini arttırmadığı belirlenmiştir. 2003’te yayınlanan ve meme kanseri tanısı ile tedavi görmüş ve iyileşmiş olan 437 kadının roll-on ve deodorant kullanım sıklığını ve koltuk altı kıllarının temizleme sıklığının meme kanseri ile ilişkisini değerlendiren farklı bir çalışmada koltık altı ürinlerini kullanan ve koltuk altı kıllarını daha sık temizleyen ve buna daha erken yaşta (16 yaş) başlayan kadınlarda meme kanseri tanısının daha erken yaşta konulduğu bildirilmektedir, fakat sonuçların bu alışkanlıklarının meme kanseri ile ilişkili olduğunu söylemek için yeterli olmadığını ifade edebiliriz. Bu sonucu kesinleştirmek için daha kapsamlı çalışmalar yapılmalıdır, çünkü bu sonucu etkileyen başka etkenler de olabilir.

Sayın Prof Dr Adnan Aydıner,

Ben 40 yaşındayım. Belimde sürekli ağrı olmakta. Değişik doktorlara gittim, filmler çekildi ve önemli bir sorun olmadığı söylendi, bel fıtığı dendi. Babam kanser akciğer kanseri hastası idi, bende de kansere bağlı bir durum olabilir mi?

Sayın Gökhan bey,