|
Kadınlar için Kanser Tarama Testleri
MEME KANSERİ
Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Özellikle 40 yaş üstünde olanlar, erken adet görenler, geç adetten kesilenler, hiç çocuk doğurmayanlar ve anne tarafında veya kendisinde meme kanseri hikâyesi olanlarda bu hastalığın gelişme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle belli aralıklarda mammografi, hekim tarafından meme muayenesi, kendi kendine meme muayenesi gibi tarama yöntemlerinin uygulanması bu hastalığın erken tanısında oldukça önemlidir:
NOT: Yakın akrabalarında meme kanseri hikâyesi olanlarda takip kriterleri değişebilmektedir. Bu konuda hekiminizle görüşerek kendinize uygun tarama programını oluşturmalısınız.
Mammografi
Memenin röntgenidir. Düzenli aralıklarla çekilirse bu tanı yöntemi ile kitle elle hissedilmeden 2 yıl önce belirlenebilir.
Öneri: 40 yaşından itibaren yılda bir
Hekim Tarafından Meme Muayenesi (HMM)
Hekim memenizi gözle inceleyerek ve elle muayene ederek meme kanserine ilişkin belirti ve bulguları belirlemeye çalışır.
Öneri: 20-39 yaşları arasında 3 yılda bir
40 yaşından sonra yılda bir
Kendi Kendine Meme Muayenesi (KKMM)
Tüm meme kanserlerinin % 65-70’i bizzat kadınlar tarafından saptandığından, 20 yaşın üzerindeki kadınların düzenli olarak ayda bir, adet kanamasının başlangıcından bir hafta sonra veya adeti kesilenler ayın belli bir gününde KKMM’ni yapması önemlidir. KKMM’si inceleme (Resim 1, 2, 3) ve elle muayene (Resim 4, 5, 6) olmak üzere 2 aşamadan oluşmaktadır. Amaç meme dokusunda oluşabilecek değişiklikleri belirlemektir. Gözlem sırasında her iki memede şekil bozukluğu, büyüklük farkı olup olmadığı değerlendirilirken, elle muayenede memede ele gelen kitle varlığı araştırılır.
Öneri: 20 yaşından itibaren ayda bir
RAHİM VE RAHİM AĞZI KANSERLERİ
Rahim ve rahim ağzı kanserleri özellikle erken evlenenlerde, cinsel ilişkiye erken başlayanlarda, dış üreme organlarının temizliğine dikkat etmeyenlerde ve çok doğum yapanlarda sık görülmekle birlikte yaş arttıkça da görülme sıklığı artmaktadır. Bu nedenle hastalığın erken tanısında aşağıda yer alan tarama yöntemlerinin yapılması oldukça önemlidir.
Pelvik muayene
Pelvik muayene sırasında hekim iç üreme organlarının, idrar kesesinin ve makatın büyüklüğünde ve şeklinde herhangi bir değişikliğin varlığını değerlendirir.
Öneri: 18-39 yaşları arasında 3 yılda bir
40 yaşından sonra yılda bir
Pap smear
Pap smear rahim ağzı kanserinin erken tanısı için kullanılan bir tarama yöntemidir. Pelvik muayene sırasında hekim bir çubuk yardımı ile rahim ağzından birkaç hücreyi alarak mikroskop altında inceler ve bu hücrelerde kanseri düşündürecek belirtilerin olup olmadığına bakar. Kadın ilk cinsel ilişkiye girdikten sonra yaklaşık olarak 3 yıl sonra ilk Pap Smear testini yaptırmalıdır. Yılda bir yapılan 3 tarama testi normal çıkarsa, takip eden yıllarda bu tarama testi hekiminizin önerisiyle 1-3 yılda bir tekrarlanabilir.
Öneri: İlk cinsel ilişkiden yaklaşık olarak 3 yıl sonra Pap smear testi yılda bir
30 yaşından sonra 3 Pap smear testi normal ise hekim kararı ile 2-3 yılda bir
KOLON VE REKTUM KANSERLERİ
Kolon (kalın barsak) ve rektum (makat) kanserleri özellikle yaşlılarda, yağdan zengin ve posadan fakir gıdalarla beslenenlerde ve aile hikâyesi olanlarda daha çok görülmektedir. Bu nedenle kolon ve rektum kanserlerinin erken dönemde belirlenebilmesi için belli yaştan sonra aşağıda yer alan beş seçenekten birinin takip edilmesi oldukça önemlidir:
- Gaitada gizli kan testi
- Sigmoidoskopi
- Gaitada gizli kan testi ve sigmoidoskopi
- Çift kontrast baryum lavmanlı kolon filmi
- Kolonoskopi
NOT: Yakın akrabalarında kolon-rektum kanseri hikâyesi olanlarda takip kriterleri değişebilmektedir. Bu konuda hekiminizle görüşerek kendinize uygun tarama programını oluşturmalısınız.
Gaitada gizli kan testi
Gaitada gizli kan tarama testi ile dışkıdan alınan örnekte gözle görülmeyen kan varlığı araştırılır.
Öneri: 50 yaşından itibaren yılda bir.
Sigmoidoskopi
Sigmoidoskop adı verilen ince, ucunda ışık olan bir araçla hekim alt kolon veya rektuma girerek kanser varlığını gösteren bulguları değerlendirir.
Öneri: 50 yaşından itibaren 5-10 yılda bir
Kolonoskopi
Kolonoskop adı verilen ince, ucunda ışık olan bir araçla hekim tüm kolon ve rektuma girerek kanser varlığını gösteren bulguları değerlendirir.
Öneri: 50 yaşından itibaren 10 yılda bir
Çift kontrast baryum lavmanlı kolon filmi
Çift kontrast baryum lavmanlı kolon grafisi ya da baryumlu kolon grafisi olarak adlandırılır, makattan baryumlu kontrast madde ve hava verilerek kalın barsakların incelenmesidir.
Öneri: 50 yaşından itibaren 5 yılda bir
CİLT KANSERİ
Cilt kanseri özellikle beyaz tenlilerde ve güneş altında çalışan işçilerde daha sık görülmektedir. Basit olan cilt muayenesinin kendi kendine düzenli olarak yapılması ile cilt kanseri erken dönemde belirlenebilir. Bu muayene sırasında kişi baştan aşağı vücudunun tüm bölümlerini inceleyerek benlerin büyüklüğü, yapısı veya renginde meydana gelen değişiklikleri izler.
Hekim Tarafından Cilt Muayenesi (HCM)
Rutin kontroller sırasında da yapılabilen cilt muayenesi sırasında hekim benlerin yapısını ve benlerde oluşan değişiklikleri değerlendirmektedir.
Öneri: 20-39 yaşları arasında 3 yılda bir
40 yaşından sonra 1-2 yılda bir
Kendi Kendine Cilt Muayenesi (KKCM)
Öneri: 20 yaşından itibaren ayda bir |
